Column van Wim Kuipers: Sjpienze op eine gieper

Wól ich op Aruba wone wo ’t bao ummer ‘tzelfde waer is? Neet gaer, mae hiej … Keteer geleje gries en dreug, doe raengel, noe get tösse sjniej en raengel in. Tied veur werm trök te dinke aan de zomer, wie ich net op ’t Belsj zoot te leinsame in de zón.

Waat? Noets van ’t waord leinsame geheurd? Det kump van leinsaam – ’t umgedrejde van Maasniel, wo ich gebaore bön. Luuj dinke det ich dao nag ummer wäörd zit te dabbe, poejakke wie eine koelpötter.

Nieks daovan. Wäörd mót me vange. Ich zoot dus dao te leinsame. Min bewaegend sjtillaeve: eine Leffe, sjrif biej mich, get miemerigs opsjrieve, sjuttelke kees biej de Leffe, en ei huundje det neet dörf. Dae zoot braaf te sjpienze of d’r get kreeg. Kump de kasteleinse nao boete en ze kief: Bobbie, nutte giepjas.

Det woor mich get (veur mich dan): giepjas – dao paaf op det terras. Ich zag det det huundje zoot te sjpienze – me heurt ouch sjpinse: loere. En jao, begin september, wie ‘t kabinet det veer noe höbbe van de baan leek, sjting in Trouw: “Links Nederland maalt niet om de mislukte kabinetsformatie en spinst op nieuwe kansen.” Eine van ós dae det sjreef?

Weit ich neet, mae ’t waord sjteit geweun in de v. Dale: spinzen (spinsen), verlangen naar, zoeken , speuren; veurbeeldj: ergens op spinzen. Kump van ’t Aodfranse espenser, bedenken, zaet det waordebook.

Vraem is det ’t grote Waordebook der Nederlandsche Taal (WNT) det in ’t deil van de S, oet 1936, nag neet haet. Waal in de aanvölling (2001). Nujer waord dus? Ich dink det v. Dale det waord oet ’t Bargoens waordebook (1972) haet, mae veur dan? In Amsterdam geheurd mit de Sjtille Umgank?

Kwatsj. ’t WNT verwies nao Houx, en det is ’t waordebook van Tegele: gluren, bespioneren, scherp observeren. Det liek get angers es loere, aevel neet waezelik. Wiejer guf ouch ’t Waordebook van Vinlo ‘loere’ es beteikenis. ’t WNT gluif neet zoe aan de verklaoring oet ’t Bargoens, mae wies op ’t Rienlandj, wo me spinksen haet: scherp oppassen, en al weer: louern.

En det huundje? Giepe haet de v. Dale ouch, es gijpen: staan watertanden als iemand wat eet. Sjteit biej: gewestelijk. Ich höb det gijpen nag noets geheurd of gelaeze. Ins sjpienze in de greune v. Dale, dae van ’t Duutsj. Sicherlich: giepern, begerig zijn, heftig verlangen, hunkeren. Ouch: gieperig = gretig, begerig. Aafgesjpraoke: veer kalle vanaaf noe neet van eine rokkejaeger, wievergek (allei …) of det väöl te sjieke womanizer, nae: eine gieperige vent. Of geweun gieper? Veer kónne Oos Taal make wie veer det wille …

Wim Kuipers,
jannewarie 2011