Interview mèt de nuie en d’n aajd-veurzitter vaan Veldeke Limburg
Christine van Basten: “D’r is nog genóg te doon”.
Eigelek kump dit interview get te vreug veur de nuie veurzitter vaan Veldeke Limburg, Christine van Basten. Dao stoon twie belaankrieke oontwikkelinge veur de deur boevaan väöl zal aofhaange es ’t geit um häör touwkomsteg beleid. Op de ierste plaots wachte veer mèt spanning op de nota vaan de provincie boe-in de polletieke visie op ’t streektaolbeleid veur de koumenden tied zal weure neergelag. Op de twiede plaots steit de Christine aon de veuraovend vaan ’n serie gesprekke mèt de besture vaan de lokaal kring vaan de vereineging Veldeke. Dee provinciaole nota zal bepaolend zien veur ’t beleid wat Veldeke nao boete geit volge. De gesprekke mèt de kring zalle bepaolend zien veur wie Veldeke ziech intern geit gedrage. Meh die dobbel oonzekerheid weerhèlt häör neet devaan um voloet te praote euver häör dinkbeelde en ambities. Dat is häören aard en deel liet ziech neet verstoompele.
D’n aajd-veurzitter kiek trök
Veer zien veur ’t aofnumme vaan ‘t interview oetgenudeg op ’t Gemeintehoes vaan Beek. Want neve veurzitter van Veldeke Limburg is Christine van Basten börgemeisterse. Aongesjove is ouch Lei Pennings, dee de aofgeloupe 10 jaor de veurzittershamer heet gehanteerd. Mesjiens kint heer de nuie veurzitter nog vaan get gooje raod veurzeen. En wie dat allewijl bij ’n börgemeisterse gebrukelek is, is ouch nog iemes vaan de aofdeiling Communicatie vaan de gemeinte debij. Häöre vuurdoup in de media heet de nuie veurzitter daan al gehad want e paar daog ieder zaot ze aon taofel bij L1 TV in ’t program Aovendgaste. En al waor ze toen koelek veurzitter en had ze nog minder kinnes gemaak mèt Veldeke es noe, dao wis zie ziech good staonde ter hawwe.
Lei Pennings heet dao in eder geval es aajd-veurzitter mèt bewoondering en waardering nao gekeke. Heer constateert tot Veldeke noe in ’n ander fase is terech gekoume es de mieste jaore wie heer veurzitter waor. “Ich höb constant mote oetlègke tot dialek spraeke neet slech veur jongere is,” zeet heer. “Ich höb constant mote benaodrökke tot dat ’t dialek e belangriek onderdeil van de Limburgse identeit is”. Deen tied liekent noe gelökkeg veurbij. Oondertösse is dat idee achterhaold. En dat is neet allein de verdeenste vaan Veldeke meh van väöl lui. Lei wijs oondermie op ’t oonvermeujbaar iefere vaan Leonie Cornips um wetensjappelek aon te toene tot twietaolegheid, ouch es ’t um ’n dialek geit, zjus positief oetwèrk op de taolgeveulegheid vaan klein kinder. Achteraof vint Lei Pennings tot heer eigelek te lang is aongebleve es veurzitter. “De moos nao e jaor of veer vijf de vraog stèlle ofste nog demèt door moos goon.” Meh de umstandeghede waore dao neet nao en oeteindelek heet heer – ouch op verzeuk vaan ’t zittend bestuur – bij Veldeke tot en mèt ’t zjubeleijaor in 2016 (90 Jaor Veldeke) de kaar getrokke. “Achteraof mer good ouch”, zeet heer mèt e knipuigske, “anders waor Christine neet op eus paad gekoume.”
Dat zjubelei waor vaan d’n eine kant ’n hoegtepunt oet zie veurzittersjap, meh tegeliekertied ouch e fies mèt minpunte. ’n Hoegtepunt umtot Veldeke drin geslaag is um de Limburgse taol obbenuits breidoet in de sjienwerpers te plaotse, mèt oondermie ’nen theatertour en de oetgaof vaan e zjubeleibook es mies ziechbaar utinge. ’n Deceptie umtot in zien ouge de betrokkenheid vaanoet de vereineging, vaanoet de lokaal kring en kringbesture, te winse euver leet. Heer had es veurzitter ’t idee tot ’t provinciaol bestuur allein stoont in zien ambitie um dat zjubeleijaor tot e succes te make. Dao zien achteraof in de kontakte mèt de kring nog de nudege hel neut euver gekraak. Vaanoet de kring kaom noe zjus de kritiek tot ’t provinciaol bestuur te väöl op eige huitsje had geopereerd en te wieneg euverlègk had gehad mèt de kring. Es positief heet heer ervare tot dit alles weer geleid heet tot ’n gezameleke constructief herbezinning euver de take en verantwoordelekhede vaan de relatie tösse provinciaol bestuur en de Veldekekring. Rizzeltaot: ’n veur de touwkoms belaankrieke beleidsnotitie.
De relatie tösse provinciaol bestuur en lokaal kring
De relatie tösse provinciaol bestuur en de lokaal kring is ein vaan de aondachspunte boe Christine es nuie veurzitter oongetwiefeld mèt te make zal kriege. Tot zie ziech dat hiel good realiseert bliek wel oet ’t feit tot ein van häör ierste veurnummes es veurzitter besteit oet ’ne roondgaank langs alle Veldeke kring. Neet allein um kinnes te make meh ouch um aof te stumme wie de oonderling relatie ’t bèste vörm kint kriege. Daobij krijg ze te make mèt de hiel versjèllende umstandighede boe-in de kring verkiere. Sommege kring florere wie noets te veure, andere höbbe meujte hunnen kop bove water te hawwe. Christine is in eder geval vas vaan plan um dao werk vaan te make. Meh ze wèt ouch tot ze aofhaankelek is vaan ’t enthousiasme boemèt ze es nuie veurzitter oontvaange zal weure. Ze wèlt de kring veural ’n aontal vraoge stèlle, zoe wie: boe staot geer noe ech veur, wat is veur uuch ’t belaankriekste um te borge? En op wat veur menere zouwt geer kinne en wèlle samewèrke mèt ander organisaties die ziech bezeg hawwe mèt Limburgse taol of cultuur?
De bezinning op die vraoge moot volgens Christine in ierste instantie vaan de kring koume. “Iech kin ‘n aontal ander organisaties boe bestuurslede zelf ’t veural belangriek vinde um bestuurslid te zien. Iech weet neet of dat bij Veldekekringe ouch belangriek is. Of dat ’t veural geit um de koers die gevare moot weure en tot dao zèggensjap euver is.” En de vraog die dao-op volg is ofste dat daan altied in ’t traditioneel bestuursmodel moos vörm geve, zoewie dat traditie is bij fanfares, hermenieje en sjötterije. Daovaan vraog Christine ziech aof: “Worum geit dat neet same? En zouwste in ein dörp neet beter éín euverkoepelende vereineging of stiechting kinne höbbe? ’n Ander punt boe ze ziech gedachte euver maak is ’t standaardisere vaan utinge en procedures binne Veldeke. Veur wat wèlt edere krink alles op zien eige meneer doen en kint dao neet get mie einheid in gesjaope weure? Genóg um euver te praote.
Feminisering
Tijdens ’t interview bij L1 TV woort häör oondermie gevraog wat noe zjus ’t streve nao feminisering inhèlt, boevaan spraoke waor in ’t peersberiech euver häör beneuming es veurzitter. Christine gief touw tot ze dao zelf ouch e bitteke lachereg vaan woort. “Want, dink ich dan, ‘t is toch gewoen neet mie van deze tied tot ‘r in besture en organisaties geine balans is tösse man en vrouw.” En wie ze gemèrk heet bij de Algemein Ledevergadering, zitte in de besture van versjèllende kring genóg vrouwe, in Mestreech beveurbeeld es veurzitter. “ ’t Moot neet bezunjer zeen. In ’t bedriefsleve mote ze mesjien mèt quotas wèrke. Iech hoop tot veer in ’t vereinegingsleve kinne rekene op good veurbeeld deit good volge.” En in dee zin wèlt zie wel es veurbeeld en es boogbeeld dene veur de vrouweleke lede vaan Veldeke.
Verjonging
’n Ander beleidsveurnumme waor verjonging. Lei Pennings wèt ziech nog te rappelere tot ’t Veldeke bestuur oet e gezelsjap vaan sigare roukende en cognac drinkende hiere op leeftied bestoont. Deen tied is daan wel veurbij meh de leeftied van de lede en bestuurslede vaan Veldeke ligk – oondaanks versjèllende initiatieve in ’t verleie – toch nog altied ruim bove ’t landelek gemiddelde. Christine zuut de oetdaging en is ouch vas vaan plan te perbere dao get aon te goon doen. Daobij wèlt ze wel oondersjied make tösse ’t verjonge vaan Veldeke es vereineging en de zörg tot jong lui dialek blieve praote. En dat lèste dao geit ’t oeteindelek um. Um dat te bereike zalle ander, moderner kanale gebruuk mote weure es de traditioneel gedrökde media. Christine heet zelf genóg ervaring in d’n umgaank mèt sociale media. “Vlogjes make” heet veur häör gein geheime: dao maak ze es börgemeister vaan Beek ouch regelmaoteg gebruuk vaan. Meh um de jäög te bereike zuut Christine veural ’n taak veur ziech weggelag in ’t benaodere vaan de instèllinge die ziech mèt de opveujing vaan de jäög bezeg hawwe: de crèches, de kinderdaagverblieve en de sjaole. Veurtot Christine börgemeisterse woort had ze al ’n carrière achter de rögk aon de universiteit, boe ze rechte studeerde en later es docent en wetensjappelek mètwèrker waor aongestèld. En ouch bij ’n ander oonderwiesinstèlling, bij de Gilde-opleiinge, had zie al häör spore verdeend es lid vaan de Raod vaan Touwziech. “‘t Oonderwies geit mich aon ’t hart”, zeet ze daan ouch es veer ’t höbbe euver kanale um de jäög te bereike veur de ideale vaan Veldeke.
’t Oonderwies
Meh ze zuut ouch wel tot dat gein einvoudege opgaaf zal zien. Gans dee sector kamp mèt oonderbezètting vaan personeel en alles watste extra vraogs beteikent ouch ’n extra belasting veur de lierkrachte. Es Veldeke dao aon de bak wèlt koume zal ’t dus mèt ’n oplossing veur dat probleem mote koume, mèt e program dat verliechting beejt veur de lierkrachte en gein belasting. Bij de gemeinte Beek is al ervaring opgedoon mèt dat soort projecte, boebij mèt inzat vaan professionals lèsprograms weure aongebooje, die hiel good aonsloon op de sjaole. En dat soort samewerking zeuk Christine neet allein in ’t oonderwies meh ouch mèt ander organisaties die ziech mèt de Limburgse taol en cultuur bezeg hawwe, zoewie de Heemkundevereineginge. Zie vraog ziech aof of door same te wèrke neet väöl effectiever gewèrk kint weure aon de gemeinsjappeleke doele. Vemörge heet ze nog e gesprek gehad mèt de veurzitter vaan ’t LGOG (Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap) en die zitte volgens häör in ’n soortgelieke situatie wie Veldeke. Boe-op Lei Pennings fien opmèrk tot ’t LGOG op e subsidiebedraag vaan € 180.000 kint rekene en ’ne vaste staaf vaan 2,5 FTE heet, boe Veldeke ’t mèt ’n fractie vaan dat bedraag en inkel vrijwèllegers moot doen.
’t Imago vaan Veldeke
Christine heet noets gedach tot ze ’n sumpel taak zouw höbbe es veurzitter vaan Veldeke. In de veurbesprekinge mèt ’n delegatie vaan ’t provinciaol bestuur is dao ouch in alle openheid euver gesproke. Euver de probleme boe de organisatie mèt te make heet en euver de meujte die ’t kos um dao verandering in aon te bringe. Toch heet ze de opdrach met vol euvertuiging aonvaard. Doorslaaggevend daobij waor ’t enthousiasme boemèt ’t bestuur euver zie werk en euver de kansen die d’r veur Veldeke ligke, praotde. Meh ouch de ierlekheid boemèt ’t bestuur häör benaoderde: ’t is neet allemaol rozegeur en maonesjien, dus weet boeste aon begins! Veur deen tied waor häören indrök vaan Veldeke es vereineging redelek blanco. “Ich bin mich ech mote gaon inlaeze,” zeet ze noe. “Dus ich dink tot det ouch wel get zeet veur de gemiddelde Limburger dee neet mèt tale bezeg is, professioneel of veur zien hobby. Dat ouch wat de bekindheid van de vereineging betröf nog wel einege wins te behaole vèlt.”
En daan kump netuurlek oonvermijdelek ouch ’t imago vaan Veldeke op de proppe. Dat zouw gries en bedaard en arrogant en bètwetereg, zien. Veur zoeveer Christine dat tot noe heet kinne bekieke, vint ze dat neet terech. Lei Pennings dink daorum tot ’t e veurdeil is tot Christine geinen taolkundegen achtergroond heet: “Die discussie euver ao en oa en äö is gein hooftaak van ’t provinciaol bestuur. Laot dat mer aon de taolkundege euver. En dao is Veldeke riekelek mèt bedeild. Hooftaak vaan ’t provinciaol bestuur is um same mèt de kring oonder angere de versjeienheid vaan al die sjoeën dialekte es einheid veur joonk en aajd, veur noe en straks, te behawte en zo meugelek oet te breie en te reprizzentere. Um det te realisere zind samewèrking en allianties aangaon mèt angere van grote beteikenis. Dit belangrieke proces is bie Christine in gooj heng.”
De nuie veurzitter wins dat nog e bitteke te nuancere. “Die spellingsdiscussie geit veurbie aon ’t feit totste lu höbs die neet zind opgevoed mèt dialek, de hele generatie mèt kinder die dat gemis höbbe, op de peuterspeelzale. Es veer die nog debie wèlle betrèkke, die mote örges beginne. Este die dan medein in de nek huis mèt zo’n ’t-moot-ao-of-oa-discussie, dan werpste ’n väöl te hogen drempel op. Ein taalvereineging wie Veldeke moot blie zind det ze ’t oppikke en mèt goon doon.” Ze is vaan meining tot ’t good is tot d’r ’n ijkpunt of e referentiepunt is veur ’t sjrieve vaan ’t dialek, “meh dat maag gei waarde-oordeil zien euver wie ander lu kalle.” Achteraof is ze dus ouch content dreuver tot ze vaan begin aof aon heet touwgegeve tot zie pas op latere leeftied Limburgs heet liere praote. En dat Limburgs is ’n combinatie vaan de plaotse boe ze in häör jäög gewoend heet, vaan Hoensbroek tot Valkeberg. Dao kint dus niemes häör op aonspreke tot ze gein zuver dialek sprik, want dat deit ze neet.
De polletieken agenda
’t Is neet verwunderlek tot de nuie veurzitter vaanoet häör functie es börgemeisterse bezunder belangstèlling heet veur de polletieke aspekte vaan ’t bevordere vaan de Limburgse taol. Binnekort versjijnt de lang verwachde nota vaan de provincie euver ’t streektaolbeleid. In aonsleting dao-aon wèlt Christine bereike tot veur de volgende verkezinge veur Provinciaol State in 2019 alle polletieke partije ’ne paragraaf euver streektaolbeleid in hun program höbbe stoon. En Veldeke zal neet aarzele um advies te geve euver wat dao-in zouw kinne stoon. En dat zal ouch goon euver de faciliteite die nudeg zien um dat streektaolbeleid oet te veure. Wie Christine zeet; “Dat dialek is neet vaanzelfsprekend. Veer numme ’t wel aon es vaanzelfsprekend, meh dat is neet zoe. Veer kalle dialek en dat is gewoen ’n oonderdeil van us zijn. En dat is prettig. Meh es dat dialek d’r neet is en de bister neet mèt opgegreujd, neet mèt geconfronteerd en neet mèt geëntertained, dan raak dat dialek in de vergetelheid. Taal is get watste leavend moos hawwe. En dat is mien ambitie: bewuszijn kweke en piketpaole oetzètte. Dan bin ich al hiel erg tevreje.”
De touwkoms
Es Christine kiek nao de speerpunte die geformuleerd zien in de Nota ‘Sjiek is miech dat’, dee gesjreve is door e samwèrkingsverband vaan organisaties en vereineginge die ziech mèt Limburgse taol en cultuur bezeg hawwe – ouch Veldeke heet dao-aon mètgewerk – daan zuut ze dao-in eigelek de kern vaan boeste ‘t op Limburgs nivo euver moos höbbe: professionalisere, digitalisere, kennisnetwerk oontwikkele, oonderzeuk doen, educatie vaan jongere en talentontwikkeling. Meh wie dat allemaol zie beslaag moot kriege en wat veur consequenties dat zal höbbe veur de touwkoms vaan Veldeke, dat kint zie noe nog neet zègke. “Iech höb netuurlek ouch geine glaze bol. Wellich tot ’n vereineging wie Veldeke zich op e gegeve moment in de richting oontwikkelt boebieste väöl mie mèt borging vaan ’t historisch perspectief van taal bezeg bis; ’n väöl ‘leaner en meaner’ club die zich daomèt bezeg hèlt, e soort kennisinstituut. En tot anger aciviteite väöl mie bie anger soorte organisaties plaots goon vinde. Dat is e moment van bezinning: wat is de kernactiviteit en wat neet?”
De conclusie is dudelek: “D’r is nog genóg te doon. Meh iers mer ins kinnes make mèt de kring”, zeet de nuie veurzitter. “Ich wèl neet es ’nen olifant in ’n porseleinkas durch de vereineging dendere.” Boe-op d’n aajd veurzitter reageert mèt: “Ach e klein olifantje moog.” Hawt veur alle zekerheid eur porselein in de gate.
Bèr Brounts
Mestreech, 6 aprèl 2018
Foto’s: Emily Brounts