Letterbak Wim Kuipers, 27 september 2016

Nuuj wäörd – dao bön ich geveulig veur. Ich laes: Welkoopschoenen aan en naar buiten. Welkoopschoenen? ’t Is dudelik Nederlandjs, det schoenen, mae ’t ganse waord kónne veer mit ei bietje bruike waal euvernaeme: waalkoupsjoon. Klink mesjiens gezóch, mae ‘schijn van belangenverstrengeling’ dan?

Welkoopschoenen is ei waord van prof. dr. Stapel. Oei: dao zit ich al naeve de baan. Liek Versjtappe waal. Waat is verkierd? Zjuus: d’n Diederik is geine dr. mie, die twie letters höbbe ze oet häöm gesjneje. Krek of hae zie gans proofsjrif euvergesjreve hauw. Mae waat haet d’n Diederik persies misdaon? Ich laes meis: op grote schaal onderzoeksgegevens vervalst. Ich vraog mich aaf: kan me gegaeves vervalse? Ich mein begrepe te höbbe: antjwäörd verzónne. Hae völde zelf in waat hae dach det de luuj mesjiens waal zólle zegke, en veural: waat häöm good oetkeem. Hae verzón antjwaorde op vraoge. Krek wie d’r ’t waord welkoopschoenen verzónne haet?

Noe waert ’t lestig. Ich vinj ‘t waord vervalsen hiejbaove neet juus. Wen ich bewaer det veer in veerenzevetig weltmeister gewaore zien, dan vervals ich de gesjiedenis. Bewaer ich det Tjechië in ’52 al de Trofeo de la Copa Mundial de Fútbol gewónne haet, dan vervals ich nieks: in ’52 woor d’r gei WK foetbal en Tjechië zoot nag aan Slowakije vas. Ich höb waal gelaoge, get verzónne, zól me kónne zegke. Gelaoge? Dao bön ich neet ram neet zeker van, mae det is get veur filosofe.

Wo wil ich haer?
Ach, ich wól get knotere euver ’t cliché: onvervalst dialect, of dito Maastrichts. Ich dink al veertig jaor: waat meine ze daomit? Wie klink vervals Mesjtreechs dan? Ich dink det te weite: det is Hiers (de taal van ’t vreuger dörp Heer), en die neume ze róndj de Vriethaof voil Mestreechs. Angers gezag: mien Mesjtreechs, mit ein J, det zól vals zien.

 Noe ’t vervalse. Waat is vals? Hiel väöl. Huunj waere vals geneump wiewaal ze gei waord kónne laeze. Kónne wäörd zelf dan vals zien?
Dan zólle ze in strijd zijn met de regels of de normen, zaet de v. Dale. Ich kan dao neet väöl mit. Ich dink aan sjoon en kleier oet Azië die persies ‘tzelfde zien es teen maol duurder grei van ei werreldmerk. Vals? Vals um det te doon mae zien de sjoon vals?
Wie ich biej de gezet woor vónje inkel gezetters det ich valse wäörd gebroekde. Veurbeeldj. ’t Waord opsoppen sjteit neet in de waordebeuk. Kiek hiej wens doe det neet gluifs, nao opsonine kump opsouperen – opsoppen besjteit dus neet, dus mien opsoppen woor dus dialek dus verkierd. Nou ja, ich sjpeelde gaer mit wäörd, maakde aaf en toe nuuj wäörd mae woor nag net geine valssjpeler, det neet.
Euveriges sjteit opsoppe in inkel waordebeuk. Det van Zjwame guf de letterlikke en de beeldende beteikenis: dweiele en: dae kritiek kóns doe dich opsoppe. Ich gebroekde det gaer in ein zin, wie: det meuderke haet (zich) hiel get mótte opsoppe: twie wichter aan de drugs, de miens óntsjlage. Det van Valkeberg haet es twiede beteikenis: oplossen, ophelderen van probleem. Zal waal, mae ’t prachtige beeld is nao de vontjes.

Allei: waat zien noe die welkoopschoenen? Einfach: sjoon van de Boerebóndj – dae noe Welkoop hit. Veur de gesjiedenis mótte veer trök nao 1896 wie pater Gerlachus van den Elsen de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond oprichde, en later de Boerenleenbank. Nao dae pater is Elsendorp geneump, langs de Midden-Peelweg. Ich gaon mich die sjoon aandoon, kieke of ze waal zoe waal geneump moge waere.

Wim Kuipers
27 september 2016