Lidioom: Euvereinsjtumming euver eins of ins

Vurge waek höb ich mich verplich get te sjrieve euver de vraog: haet ‘t zin versjil te make tösse eins en ins. Anger vraog: heurt zoeget waal biej Lidioom? ‘t Zien gein bezunjer wäörd. Me kan det versjil waal in ein idiomaticum dudelik make. Of det dan zin haet? Mier zin, dink ich, es loezepummelige versjille in sjpelling.

Laote v’r beginne. ‘t Waordebook van Valkeberg haet es beteikenis van eins geweun AN ‘eens’, aone wiejeres. Es veurbeeldj mót me ‘t doon mit: veer wore ‘t al gauw eins. Hiej beteikentj eins: dezelfde meining höbbe. Kan me dan ouch ins gebroeke? Ich heur det dökker, taal maak ’t zich zoe mekkelik meugelik, dus…

… loere v’r wiejer. ’t Zjwaams waordebook, det ich ouch prima vinj, haet gaaroet gein eins. ‘t Volg min of mier ‘t AN en haet veur mien eins en ins allebei de variant èns. ‘t Guf waal twie ènse en‘ t versjil waert grammaticaal verklaord, dus nieks euver beteikenis. Dan gaon ich zelf get bedinke.

Ich kan mich veursjtelle det eins alleriers gebroek waert biej euvereinsjtumming, ‘t (same) eins zien euver waat dan ouch, ‘tzelfde dinke. Wens doe dat zoe zaes, dan bön ich ’t mit dich eins.

Mer dan de zin: zie geit ins in de maondj nao häör vader – kan me dao neet baeter eins gebroeke, in de betekenis: eine kier? Det is zeker dudelikker es wen dao ins sjteit, mae ’t geit neet zeker euver eine kier. Zuug daoveur dees zin: Zjwartberg, dao bön ich waal ins gewaes. Wie dök is hiej neet belangriek. Zólle v’r aafsjpraeke: eins gebroek me ouch wen ’t euver éine kier geit; neet nul maol of twie. Kónklusie: gebroek eins veur AN ‘eens’ biej euvereinsjtumming, én wen ’t ‘eine kier’, beteikentj.

Sjpeel ich noe de baovemeister? Gaaroet neet. Mesjiens de óngermeister dae ‘t ouch neet wit en vergaefs perbeert orde aan te bringe, krek wie in ziene groep ach. Hae zaet taenge de grótste dougeneet: det is eins mae noets mie.

Ei paar veurbeeldje van ins: zegk mich det nag ins, ich höb ’t neet begrepe. Ouch: ins zól d’r versjtenjig waere. In dees zin kan eins neet, mein ich. Geer zeet: me kan plezeer höbbe in van die klein wäördjes. Volgende waek wiejer. Mit eins?

Reagere? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl

Lidioom is eus wekelekse rubriek euver ‘t eigene vaan de Limburgse taol. Alle veurege aoflieveringe kint geer trökvinde in eus arsjief.