“Veldeke maog bès get activistischer weure”

Reg van Loo nump ’t veurzittersjap vaan Veldeke euver vaan Christine van Basten

Veer praote mèt de nuie veurzitter vaan Veldeke Limburg, Reg van Loo, in gezelsjap vaan Christine van Basten, die de veurzittershamer kort geleie aon häöm euverdroog. Veldeke moot mie aon de weeg tummere, vint Reg van Loo, en dao-euver zien d’n awwe en de nuie veurzitter ’t reurend eins. Ouch Christine van Basten vint tot Veldeke bès get mie op de trom maag houwe. En ze vint ’t jaomer tot dao de lèste twie jaor vaan häör bestuursperiood wieneg vaan gekoume is umtot corona alle activiteite op e lieg pitsje heet gezat. Meh Reg van Loo is vas vaan plan um dao komaof aon te make noe weer mie meugelek is. Heer zeet: “De betekenis van de taal, de wead van die taal, och in de ontwikkeling van kinger, jah dat mótte vier nog get beter goa oetdrage. Van der inge kant mit de taal bezeg zieë, derva geniete. En van der angere kant och e bietje op de barricade.”  En Christine van Basten vèlt häöm bij: “Die opmèrking van Reg euver dat activistische, sjnap ich hiel good. Want veer mote oetsjeie noe d’r weer ‘ne nuie veurzitter is, tot dae alles weer moot oetlègke en moot “verdedege”boe Veldeke veur steit en  tot ’t belangriek is wat veer doen.  Dat is volgens mich e gepasseerd station. Dat is klaor. Gewoen oet die verdedeging en in d’n aanval.”

Rundsje lang de Veldekekring

Veer treffe us in de börgemeisterskamer vaan de gemeinte Beek, in ’t gemeintehoes boe ’t Provinciaol Bestuur vaan Veldeke de aofgeloupe jaore regelmaoteg vergaderde, es neet vaanwege corona ’t bestuur via internet metein mós praote. Daomet is medein ‘n negatief ervaring beneump die Christine in de veer jaor tot ze veurzitter waor, heet opgedoon. Haverweegs häör veurzittersjap kaome obbins bekans alle activiteite vaan Veldeke stèl te ligke en waor ’t corona wat regeerde. Meh aofgezeen daovaan kiek Christine hiel positief trök op häör bestuursperiood. Wat ze veural positief voont waor ’t kinnesmakingsrundsje wat ze same mèt de sikkertaris Ron de Louw heet aofgelag aon de lokaal Veldeke kring. Ze voont ’t iers wel spannend um es oonbekinde in de vereineging alle lokaol besture te treffe, meh d’n oontvaangs waor euveral hiel hartelek en hartverwermend. De bestuurslede doge hun bès um ’t leukste en ’t bèste van hunne krink en regio te laote zien. Ze waor veural oonder d’n indrök vaan de emotie boemèt de lui mèt hun werk es vrijwèlleger umgoon. Meh ’t rundsje waor nog neet roond of alles zakde door corona wie ‘ne soufflé inein. En daonao bleek ’t lèsteg um d’n draod weer op te pakke. Daorum is ’t good tot noe ‘ne nuie veurzitter is dee mèt nui élan en nui energie aon de geng kint.

Verkierd beeld vaan vrijwèllegers

Dat liet de nuie veurzitter ziech gere aonleune. Reg van Loo heet zien spore in bestuurlek opziech al wel verdeend. Nao ’n carrière es docent en bestuurder in ’t oonderwies waor heer jaore laank börgemeister in Vaols. En daoneve vervölde heer versjèllende functies binne de Limburgse erfgoodsector zoewie bij ‘t WMC, de Limburgse Boond vaan Meziekgezelsjappe, de Coöperatie Erfgood Limburg en ’t Festival Vocallis. Dus heer wèt ouch wie de haoze loupe bij organisaties die mèt vrijwèllegers wèrke. En heer wèt ouch tot dèks e verkierd beeld besteit van vrijwèllegersorganisaties. Heer zeet: “Ich han soms ’t geveul dat ouch vanoet de bestuurleke umgaeving gekeke weurt zoe van: dat zind ’n aontal lu die get doon es hobby en die vinde dat aardeg en die mooste e bietje subsidie gaeve, e bietje ongersteune en dan halte die zich rösteg. Terwijl ’t väöl deper zit. En väöl wiejer geit en väöl beteikenisvoller is. Veer zind ós dao neet altied bewös van.” Dus in dee bestuurleke kontekst zien nog wel get stappe te zètte, vint Reg. Dao moot me ziech mie bewus zien vaan ’t feit tot ’t oeteindelek um ’t welbevinde vaan de lui geit. En dat is volgens häöm gans verweve mèt dat erfgood. Wee bin iech, boe kom iech vaandan? Dat antwoord kint me allein wete es me ziech in hun umgeving verdeep.

Twietaolegheid es veurdeil

Reg heet ziech vaanaof zien jongste jäög geïntrèsseerd veur dat erfgood en veur de heemkunde, in de gebruke vaan zien umgeving en dus ouch in de taol vaan die umgeving. “Mèt die taal bin ich opgegrujd, dat is de taal van mieng ma. Dao zit e sjtuk emotie aa, an die taal. Meh och e sjtuk rationaliteit. Vanoet ’t ongerwies weet ich dat twieëtaligheed, dat die twieëde taal belangriek is vuur de ontwikkeling van de kinger. En vanoet dat perspectief bin ich altied ‘ne groeëte vuursjtander gewae van minimaal twieë tale, en went ’t kent nog mieë. En ’t plat is wat dat betreft ’n twieëde taal, zoe maogste dat och zieë.” Um die reie heet heer ziech ouch altied geïntrèsseerd veur wat Veldeke deit. Heer besjouwt de lede van Veldeke es ’n soort veurhoede, die veer nudeg höbbe um de Limburgse taol te behawwe. Dao maag allein nog ‘ne vertaolslaag gemaak weure um dat actiever oet te drage.

Professionalisering vaan de organisatie

Christine heet ziech tijdens häör veurzittersjap oonder mie sterk gemaak veur e stök professionalisering van de organisatiestructuur vaan de vereineging. Zoe is nao oetgebreid brainstörme mèt de Veldekekring e Visiedocumint opgesteld boe-in de missie en de doelstèlling vaan Veldeke helder oetein zien gezat. Zoe zien ouch de commissies vaan ’t bestuur trökgebrach tot ’n euverziechtelek gehiel. En de discussie euver de nui statute vaan de vereineging krijg binnekort zie beslaag. Dat waor wel e meujzaam proces, erkint ze noe, en ouch veur häör zelf ‘n liersjaol. ’t Wèrke mèt vrijwèllegers stelt toch ander eise es bij ’n professioneel organisatie wie ’n gemeinte. Meh oeteindelek bleke toch de mieste deilnummers ope te stoon veur de veurgestèlde veranderinge. Ouch veur de kring zelf waor ’t e proces vaan in ‘ne spiegel kieke en naogoon boerum zake soms zoe lang op zie beloup blieve en veurwat ’t zoe meujelek is um nui bestuurslede te vinde. En dat gold ouch veur de verhawding tösse de lokaol kring en ’t provinciaol bestuur. “Vereineginge höbbe ’t noe eine kier zwoer”, zeet Christine, “ouch sportvereineginge et cetera. En zeker ’n taolvereineging moot dao ‘ne professionaliseringsslaag in make. Op ’n ander meneer nao ’t eige taakveld kieke, ’t eige werkveld. Wie wèlle veer mèt ós eige vereineging wiejer nao de toekoms kieke. Door de structuur beter te duide en dao ‘nen dialoog euver te veure, dat hölp dao wel bij.“

Aon de veuraovend vaan ‘n transformatie

Reg erkint tot ’t wèrke mèt vrijwèllegers anders is es wèrke mèt professionals. “In ’n professioneel organisatie haste inge bepaalde sjtructuur, ’n bepaalde hierarchie. Doa zunt de lijne uvver ut algemeen helder en dudelik. Och dao haste natuurlik probleme en och dao mótste continu wirke aan intermiensjlek kontakt. Ich han inderdaad e aantal vrijwillegers organisaties moage mitmake. Dat is deks get lesteger. Dan zieste dat ’t eege terrein get mie aafgebakend waet. Me hat an der inge kant de gedrieveheed van de luuj en dat is fantastisch um te zieë. Die zund mit e bepaald ongerwerp of e bepaald thema bezig en die gunt doa gans vuur. Aan d’n angere kant haste och zoe get wie –went ver doa  inge Engelsje term vuur moage gebroeëke – corporate identity. ’n Identiteit dieste gezamelik has en dieste gezamelik mos oetdrage. En dat correleert nit ummer, dat kumpt nit ummer uvveree.“ Wat dat betröf is Christine devaan euvertuig tot Veldeke aon de veuraovend steit vaan ’n transformatie. En mesjiens gelt dat ouch veur de Limburgse taol. Zie zeet: “Dat is mie geveul, meh ich dink tot ’n niej ginneratie klaor steit in de coulieze um – waal op hun meneer – dat dialek te bevordere. Op ’t momint dat Veldeke in staot is um same mèt ander partners in ’t streektaolveld die dinger op te pakke, en mesjiens ’n aantal dinger los te laote vaan wie ze altied gewaes zind en oupe te staon – nog mie want dao is al väöl veranderd – daan kin dat ech ’n vlöcht kriege. Ich zeen de toekoms van Veldeke ech hiel zonneg in.”

Identiteit en imago

’t Woord identiteit is gevalle en de beeldvörming die daomèt samehingk. Veldeke tröf veurbereiinge veur ’n publiciteitscampagne die es doel heet um de vereineging in ‘t bezunder en de Limburgse taol in ‘t algemein op ’n positief meneer te prizzentere. Weg vaan ’t beeld wat nog wel besteit vaan Veldeke es ’n club vaan al te serieus grijs hiere en dames die allein mer alles wèlle behawwe wie ’t is of oets waor. Weg vaan ’t beeld vaan de Limburgse taol es zouw die allein gesjik zien um thoes te gebruke en neet in ‘t openbaar. Weg vaan ’t beeld tot ’t Limburgs neet besteit, wat dèks genóg in de ingesjikde breve in de gezèt nog weurt aongehaold es um te bewieze tot ’t dialek neet serieus genome hoof te weure. Netuurlek kinne veer in Limburg ‘nen hieleboel versjèllende variante vaan ‘t dialek. En geine dee dat beter wèt es Veldeke boe eder vaan de 10 lokaol kring zien eige dialek hoejert en oetdreug. Meh dat wèlt neet zègke tot dao gein spraoke zouw zien vaan gezamelekheid. Zoe wie Reg zeet: “Gikkeringe ontlieënt e stjöksjke identiteit aan ’t feit dat me dialek sjprikt. Dao moste hieël respekvol mit umgoa. Meh ver hant och e gemeensjappelek belang en e gemeensjappelek ideaal. En dat vroagt va ós um af en toe juus uvver grenze hin te goa, get wieër te kieke dan ós naas lank is. En dat hilt zelfs nit op beij de landsgrens. Meh ver motte waal bij oszelf blieve”, zeet Reg. Wie heer börgemeister vaan Vaols waor heet heer neet geperbeerd Väölser plat te goon praote: “Dan houw ich ’t geveul van doe bis ing karikatuur van dichzelf wenste dat gees doeë”. Dus bleef heer ziech ouch toen bedene vaan zien moojertaol oet Eys.

En de jäög daan?

Ein vaan de speerpunte vaan Veldeke is al jaore ’t intrèssere vaan de Limburgse jäög veur ’t dialek. Mèt dat doel veur ouge is de Oonderwiescommissie in ’t leve gerope. Meh Christine heet ouch gelierd wie lèsteg ’t is um sjaole in te sjakele bij aondach veur ’t Limburgs: “Jekerein zeet: veer mote dao vreug mèt beginne, veer mote bie die basissjoeële aon taofel. Dus die weure ouch gewoen euvervraog. Ich dink dat hiel belangriek is tot me geit kieke: wat kin dan waal? Oontzörg ’t oonderwies! Oontzörg de veursjoeëlse opvang! Wèlste ech ‘ne sjlaag make dan zulste op bestuurlek nivo mèt de oonderwieskoepels aon taofel mote, dan mooste dao ech e plan de campagne veur gaon make. Dan mooste ech gaon opsjale.” Reg zuut zjus ouch ’n taak veur de awwers en groetawwers. Die kinne weure ingesjakeld um ’t Limburgs door te geve. “Wat veer mesjien mote doon is: e bietje ’n appèl doon op die kinger van ós. Want dat is ’n jonger ginneratie. Die hant wat va heim mètgekriege, die hant wat gelierd heim. Veer mote hun dudelek make: mesjien kint deer get beteikene. Veur dat plat wat d’r heim had gelierd en veur de oontwikkeling daovan.” ’t Belaankriekste is volgens Reg tot de lui, en ouch de jonger lui, ziech betrokke veule. “Da geet ’t um ‘ich huur derbeij’en ‘ich bin ongerdeel van’ en vanoet dat gegaeve bin ich bereid um heij in de umgaeving get daovuur te doeë. ’t Geet um de vroag wat is die taal, wat betekent die vuur mich, wat hat die vuur wead.”

En wie zit ’t mèt de polletiek?

Veldeke is veur zie bestoon veur ’n deil aofhaankelek vaan wat op provinciaol nivo beslis weurt euver de financieel middele. Tot noe touw weurt de vereineging en ouch de Limburgse taol zuineg bedeild. Christine heet ziech bemeujd um aondach te vraoge veur Veldeke bij Provinciaol Staote en bij de verantwoordeleke député. Wie ’t gans college in 2021 aoftrejde, leek ’t eve of al die inspanninge weer vaan väör aof aon móste beginne. Meh zie zuut toch ’n positief oontwikkeling. “De geluide die mich bereike oet de Provinciaal State is waal tot toch get verangerd is. ’t Limburgs zit noe väöl mie tösse de oere bie de Limburgse politiek. Dat ’t Limburgs onderdeil oet maak van ós cultureel erfgood en dat veer dao get mèt mote es veer dat wèlle behawwe. Ich dink tot dao ‘ne hiele vröchbare bojem is um noe te zejje. Al die partije die dinke van hej wach effe, dit is emotie, dit raak de lu, die vinge dao get van. Dat maak ’t per definitie politiek.” Reg signaleert wel tot de gansen erfgoodsector te make heet mèt ’t oontbreke vaan structureel subsidiëring. De provincie heet de neiging um in tijdeleke projekte te dinke es ’t um erfgood geit. Reg zeet: “Meh wen ich ing opdrach han die e sjtructureel karakter hat, zoewie de digitalisering van ’t Limburgs erfgood. Dan zaan ich: euver twieë joar, wat dunt ver da? Sjtoppe ver da mit die digitaal ongersjteuning? Dan zouw ich wille veursjtèlle: sjteak doa daan noe och gee geld een want dat is voetgebruujd. Lot dat da och mer aaterweag. Dus wat dat betreft zunt d’r waal nog sjtep te zette.”

’n Hoes veur ‘t Limburgs

Christine vèlt häöm bij: op politiek nivo moot gestreef weure nao ’n integraol benadering vaan de Limburgse taol. “Meh neet edere politicus is gecharmeerd vaan integraal benaderinge want dèks is dat lange termijn terwijl de korte termijn mekkeleker score is. Vaandao tot me ouch dèks in projekjes en losse programmaatjes blief hange. As me ech dörf te keze veur ’t Limburgs veur de lange termijn, veur ’t borge daovan veur de volgende ginneratie, dan höbste ‘t al medein euver lange termijn politiek, euver inbedding in ’t oonderwies, inbedding in ’t bestuurlek landsjap, en wat dao veur nuëdeg is um dat allemaol in gooj bane te leie. Dao zouw in geïnvesteerd mote weure.” ’ne Fysieke vörm daovaan zouw gevoonde kinne weure in ’t Hoes veur ’t Limburgs, boe de streektaolorganisaties noe bij de provincie veur pleite. Wie Christine dat zuut weurt dat “e gebouw boe alles in ’t teike vaan dat Limburgs steit, of ’t noe ’t ete is op de menukaart of de beukskes die in de kas stoon of de medewèrkers die dao mesjiens cursusse aon ’t gaeve zind. Um de lu daomèt te laote kinnes make. Dat is ’t beeld wat ich höb bie ’t Hoes veur ’t Limburgs.” En Reg völt aon: “Wat e bietje ongersjat waet, juus van der politiek,  is dat die taal och geet um verbinging. Ze klage dat der aafsjtand mit de samelaeving groeëter wead, meh dea aafsjtand kinste vuur e deel uvverbrögke durch dich te bedene van die taal. Ich geleuf oprech dat ’t dialek ós och hölpt um in ‘ne maatsjappeleke contekst de verbinging tösche de samelaeving en ‘t bestuur klinger te make.”

Limburgs is gei Fries

Es aofsleting heet Christine nog ‘ne gooje raod veur häören opvolger: “Sjtop mèt ’t vergelieke van ’t Limburgs mèt ’t Fries! Gank oet van eige krach. Veer zalle nooit op korte en ouch neet op lange termijn dat soort middele gaon vriemake veur ’t Limburgs. ’t Is väöl baeter um vanoet ós eige krach e good narratief neer te lègke van wat  veer nuëdeg höbbe um ’t Limburgs veur touwkomstege ginneraties te borge. En geld is dao neet altied de oplossing veur.” Reg kint ziech dao gans in vinde. “De moos nooit bie de politiek beginne. De moos bie dichzelf beginne. Veer mote ’t bie de haore pakke en went veer ’t geveul hant tot veer in ’t moeras dreige te koume, dan mote veer ós dao zelf oettrèkke. Neet gaon wachte tot ‘nen angere kump”. Meh heer kint ’t toch neet laote de politiek nog eve drop te wieze tot d’n erfgoodsector ‘ne factor vaan beteikenis is: “Veer mote ós realisere dat veer euver ’n enorm potentieel besjikke. Pak Veldeke, pak de ganse erfgoodsector. Dat potentieel is enorm en det is ouch ‘ne politieke factor van beteikenis.” Boevaan akte.

Mestreech, 27 juni 2022
Bèr Brounts

D’n Teks vaan dit interview is gesjreve in ’t Mestreechs umtot d’n interviewer dao vaandan kump. Meh de citate vaan Reg van Loo zien gesjreve in zien moojertaol, ’t Eysder plat en die vaan Christine van Basten in häör eige plat, wat ’n combinatie is vaan de versjèllende plaotse boe ze gewoend heet.