Lidioom: Bogesië naar de Rampstad
De winkel van Kardurk-Gramtinne lag in de Zwartbroekstraat in Roermond, oftewel de Lane Black Pantalonië. Niet de onnozelste van de vertaalde plaatsnamen, hoewel niet bijster idiomatisch. Dat -broek van Swartbroek is bepaald geen kledingstuk – denk aan Broek in Waterland. Vraagje: waarom heeft R’mond de S van Swartbroek veranderd?
In de jaren dat ik de taalrubriek LETTERBAK schreef (1987-1997) kreeg ik vaak van die verzonnen namen toegestuurd. Kingswood, La Rochel, Linn am See. Een van de aardigste vond ik Puccini. Niet een-twee-drie te raden: Puth-Schinnen.
Plaatsnamen. Ik heb zelf eens eentje verzonnen en ingestuurd, als naam voor de toen nieuwe gemeente Sittard-Geleen. Ik zette netjes de grootste gemeente achterop, dus eerst Born, dan Geleen: Bogesië. Overigens had Born al als grapnaam Borneo: Born En Omgeving. Grappig II: Borneo bestond al langer: een buurtje bij Mill, in het noordoosten van Brabant. Daar vind je verder de negorijen Balkan en Oeral, waarschijnlijk discriminerend bedoelde scheldnamen.
Verzonnen plaatsnamen zijn vandaag de dag weer hot. Premier Rutte heeft ons verre vakanties afgeraden. Ga vooral in eigen land op vakantie. Waarheen dan? Tip: Balconië, Gardenia, Hintergarten. De hoofdredacteur van de v. Dale, Ton den Boon, heeft daar in Trouw al drie columns over geschreven. Mij schoot nog Óngerbaeke te binnen. Wat is daar Limburgs aan, alleen de spelling? Ach, in Holland zijn er geen beken, alleen slootjes. .
Over Holland gesproken: dat betere deel van Nederland, dat ik in de krant eens als Rampstad getypeerd wilde zien, maar dat ging niet door…, heeft heel wat namen verzonnen voor afgelegen plaatsen waar het niet goed wonen was, zoals Boerenkoolkstronkeradeel. Een verzinsel dat gewoon in de v. Dale staat, net als Schubbekutteveen. Limburg heeft gegarandeerd ook van die namen, maar dan voor de buren.
Enkele verzonnen namen dienen als antwoord op de vraag van kinderen: waar gaan we naartoe? Algemeen in Limburg kregen ze als antwoord de nep-plaatsen Lukkebummel en Mukkebummele. Ik denk dat die nog steeds gebruikt worden. Als ik vroeger vroeg: waar gaan we heen?, zei mijn moeder: naar Lukkebummel over Lanaken terug. In Helden, Panningen en de (kerk)dorpen in de buurt was het antwoord: Naar Neer Nunhem Haelen: drie dorpen die netjes onder elkaar langs de Napoleonsbaan lagen.
Mooi, zo kan me nog uren verzinnen. Waar is die herdenking vanavond? In het Moedgeverspark.
Reageren? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl
Lidioom is onze rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te vinden in ons archief.