Lidioom: Het van jou  

Eventjes een intermezzo – of tussenspel: een tijdelijke verandering van onderwerp, zegt het WNT. Die verandering bestaat eruit dat ik me plots afvroeg of taalgebrúik wel bij (L)idioom hoort. Terug daarom naar aflevering EEN. De v. Dale definieert idioom zo: ‘bijzondere, karakteristieke woorden en uitdrukkingen van een taal; het taaleigen’. Het gaat dus vooral om bijzondere woorden – taalkundig, denk ik. Een voorbeeld. Vroeger hoorde je dat bekakte kringen in Holland nooit ‘broek’ bezigden maar uitsluitend ‘pantalon’ gebruikten. Hiermee hoort ‘pantalon’ nog niet tot het idioom van het Nederlands; hooguit bij dat van een groepje aanstellers. Is dat gedoe  desondanks toch taalwetenschap?

Deze vragen besprongen me toen ik aan het nadenken was over een artikel van dagblad De Limburger, met als kop: ‘Die, het, zie, häör; Limburgers hebben veel woorden voor een vrouw maar wanneer gebruiken ze welke term?’

Het artikel gaat over een onderzoek naar de persoonlijke voornaamwoorden van het Limburgs. Dat zijn er nogal wat, zoals: ich dich doe hae heer geer veer veur vae wae ze zie. De onderzoekster koos uit die lange rij slechts de woordjes zij (zie) en het. Zijn er verschillen tussen zie haet det gedaon, of het haet etc. Enkele conclusies: ‘Op jonge meisjes bleken alle verwijswoorden van toepassing: zie, het, die, dat, häöm en häör.’ Bewaar dat häöm (hem) voor de volgende week.

Ik verwonder me verder: ‘Naar de oudere en minder sympathieke vrouwen werd alleen met ze, die en häör verwezen.’

Niet met ’t (het), maar is dat wel zo? En is 54 jaar wel oud? Wie bepaalt wie sympathiek is? De onderzoekster? Zij zegt: ‘En het mooie was dat dit onbewust gebeurde. Intuïtief.’ Is dit niet vooral psychologie? Waarom stoort me dat? Toch niet belangrijk?

Ach, toen tot me doordrong dat dit niet alleen met taal te maken heeft, maar ook met ‘minder sympathiek’, zag ik al verkeerde conclusies voor me. Moest ik aan de zachte G denken. Aan een  discussie: hoe heeft men die UIT Hadewych Minis gekregen? Ik opperde: als die G aangeboren zou zijn, dan is verbieden en eruit rammen discriminatie. Oei.

Volgende week weer normaal: häöm op moder ziene fits.

Reageren? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl

Lidioom is onze wekelijkse rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te vinden in ons archief.