Lidioom: Hun zeggen haube

In de vorige Lidioom stond ineens ‘hun hebben’ en waarom dan wel?,  sprak Koot. Misschien is die afwijking of variant vergelijkbaar met mijn moeder zijn fiets, dat een taalkundige ‘gek’ noemde. Hoe beoordelen we afwijkingen van de standaardtaal? Gek? Ik kan me herinneren dat mij begin jaren zeventig gezegd werd dat hun hebben  ‘uit het Limburgs’ zou komen. In de oerwouden achter Venlo, waar de specifieke kenmerken van het Limburgs langzaam verdwijnen, daar zou hun hebben volstrekt normaal zijn. Ik heb er nooit meer van gehoord. Er is in elk geval geen onderzoek naar gedaan.

Waarom zou je willen weten waar de brandhaarden van de hunzeggerij te vinden zijn? Is dat wetenschap? Wie weet. Taalwetenschap? Denk het niet. Wetenschappers speuren naar wetmatigheden, verbanden. Zinnen als *Is wetenschap dat? en *Ik het niet denk zul je niet aantreffen in het Nederlands. Mede daarom vroeg ik me af of onderzoek naar het GEBRUIK van het voornaamwoord het in het Limburgs, tot de taalwetenschap gerekend mag worden. Denk het niet, en laat het hierbij.

Wel nog een afwijking (?) die onderzocht kan worden. De OU van de in Limburg veel voorkomende achternamen (zeiden we vroeger) Houben, Roumen en Sour(en) wordt meestal als OE uitgesproken, maar je hoort meer en meer de AU van pijn. Percentages? Wie? OE-mensen die naar de Randstad verhousen, blijven die hun OE gebruiken?

Zo, nu kunnen we weer naar het echte Lidioom. Ik wijs op de volgende afleidingen van bezittelijke voornaamwoorden: ’t dient, mient en zient (het jouwe etc.). In een zin gestopt: Zorg jij voor ’t dient, dan regel ik ’t mient benevens dat Har ’t zient krijgt. Ik denk dat ‘Sien ’t zient zal krijgen’ ook nog wel kan, maar ’t häort? Nee. Natuurlijk wel ’t häöre, alhoewel ik dat wat ambtelijk vind klinken. Het is in elk geval niet bijzonder. En dan hoorde ik nog: daen diekkop haet danig van die, waarmee ‘veel geld’ bedoeld wordt (van die dingen…).

Reageren? redactie@veldeke.net of veldgewas@home.nl

Lidioom is onze wekelijkse rubriek over het eigene van de Limburgse taal. Alle voorgaande afleveringen zijn terug te vinden in ons archief.