Limburgse auteurs schrijven boeken in het Nederlands

Kort na elkaar verschenen twee boeken van bekende Limburgse auteurs. Op de eerste plaats Paul Weelen die zijn boek ‘Thuis’ presenteerde. En op de tweede plaats Marleen Schmitz met haar boek ‘Een verre vriend’. Nu kennen we zowel Paul Weelen als Marleen Schmitz als auteurs die prachtige Limburgstalige teksten schrijven. Paul schrijft in het Kirchräots (Kerkraads) zijn liedjes en gedichten, die onder meer te vinden zijn op zijn website en in ons archief van de poëzierubriek Veldgewas. Ook Marleen houdt een website bij, schrijft poëzie in het Mofers (Montfoors)  vaan haar geboorteplaats en ook haar gedichten zijn opgenomen in het archief van Veldgewas.

Maar zoals we al uit de titels van hun nieuwe boek kunnen afleiden zijn die in het Nederlands geschreven. Dat was aanleiding om beiden te vragen waarom ze de ene keer in het Limburgs schrijven en de andere keer in het Nederlands. Men zegt immers altijd wel dat onze moedertaal beter in staat is om emoties uit te drukken omdat die korter bij ons staat dan het Nederlands dat we op school geleerd hebben. Geldt dat dan niet voor het schrijven van een roman? Of om de vraag nog ingewikkelder te maken: waarom schrijft Paul Weelen de ene roman in het Limburgs en een ander in het Nederlands?

Paul Weelen: Misschien was het mooier geworden in het plat

Het verheugt ons dat we van beide auteurs een uitgebreid antwoord mochten ontvangen. Om te beginnen van Paul Weelen. Hij schrijft:

“Een juiste vraag. Ik schrijf veel in het plat en veel in het6 Nederlands. In het plat probeer ik voor te amuseren, een beetje te plagen, een beetje aan te zetten tot nadenken over zaken die iemand kunnen overkomen. En dat voor een publiek dat zich beperkt tot Kerkrade en een beetje daarbuiten.

In het Nederlands schrijf ik over universele thema’s die meestal een Limburgse toepassing krijgen. Dat was het geval met Snoekvrouwtje, De droom van de minnezanger, Pionnenwerk en met Mercuriustape. En Thuis is een boek over emigratie van Limburgse mensen, de grote wereld en weer terug.

Misschien was het mooier geworden in het plat, maar omdat de geschiedenis heel kort bij me staat had ik iets nodig om wat afstand te bewaren. Dat heb ik ook gedaan met de taal.”

Met andere woorden: het klopt dat ook voor Paul zijn moedertaal korter bij hem staat dan het Nederlands. Maar dat betekent voor hem, dat hij onderwerpen die universeler zijn, die meer met de grote wereld dan met Limburgs te maken hebben, liever in het Nederlands uitdrukt. Sterker nog: hij heeft het Nederlands nodig om afstand tot zijn onderwerp te bewaren. Al zegt hij ook: “Misschien was het mooier geworden in het plat”…

Marleen Schmitz: Ik zou ook best een roman in het Limburgs willen schrijven

Ook Marleen Schmitz reageerde uitgebreid op onze vraag. Zij schrijft:

“Daar zijn verschillende voor die allemaal samenhangen, maar de belangrijkste is meteen ook de simpelste: de uitgeverij waarvoor mik schrijf (Zomer & Keuning) is een Nederlandse uitgeverij. Die zitten in Utrecht. Ik heb een soort afspraak met hen dat ze ieder jaar een boek van me krijgen.

Dit boek, Een verre vriend, is mijn zevende roman die daar uitgegeven wordt (van nummer 8, voor 2020, heb ik de eerste versie af maar die is nog niet goedgekeurd door de uitgever).

Tweede punt. Na mijn middelbare school ben ik in de bibliotheek gaan werken en al wat je dan leest is in het Nederlands. En als je dan verhuist naar Den Haag en daarna naar Hoensbroek hoor je en praat je meer Nederlands dan plat. Daardoor werd mijn Nederlandse woordenschat groter maar nieuwe Montfoortse woorden komen er niet meer bij, die gingen er van af.

Toen ik begon met leren schrijven waren de lessen en cursussen allemaal in het Nederlands. Natuurlijk ligt plat dichter bij me, sommige teksten, b.v. columns en sommige gedichten, laten zich beter het Limburgs schrijven. Ik ben niet voor niets lid van de Schrijverskring, doe mijn best voor Platbook en voor Veldgewas en heb zelfs een keer de Veldeke Literatuurprijs gewonnen.  

Ik zou ook best een roman in het Limburgs willen schrijven maar ja, er zijn niet zoveel Limburgse uitgeverijen waar je met je manuscript terecht kunt. En als je dan kunt kiezen tussen een roman in het Limburgs die in een la blijft liggen of een roman in het Nederlands die uitgegeven wordt…, tja… dan is het wel duidelijk waar ik voor kies. Daar komt nog bij dat Z&K een goede uitgeverij is en dat ik blij ben dat ik daar tussen ben gerold.”

Met andere woorden: ook voor Marleen is duidelijk dat het Limburgs dichter bij haar staat dan het Nederlands maar het zijn vooral praktische redenen (het vinden vaan een uitgever) die haar voor het Nederlands hebben doen kiezen. En het feit dat ze in de bibliotheek enkel Nederlands te lezen kreeg leidde ertoe dat haar woordenschat in het Nederlands sneller groeide dan die in het Limburgs. Dat zou dus kunnen komen doordat in het Limburgs zo weinig geschreven wordt…

Geschreven Limburgs

Er is natuurlijk niets op tegen dat Limburgse auteurs in het Nederlands schrijven en publiceren. Nederlands is voor alle Limburgers op zijn minst onze tweede taal en het is wat waard als we ons in die taal goed kunnen uitdrukken en Limburg ook buiten de grenzen van onze provincie kunnen presenteren. Zo lang als we onze moedertaal maar niet als minderwaardig beschouwen. Maar daarvan kunnen Paul noch Marleen verdenken want als ze de kans krijgen publiceren ze ook in het Kerkraads of het Montfoorts.

Maar dat in onze bibliotheken nog altijd maar weinig Limburgstalige literatuur te vinden is, dat mag Veldeke zich wel aanrekenen. Er zal de komende tijd meer aandacht besteed moeten worden aan het propageren van het geschreven Limburgs. Vandaar dat Veldeke zijn Literatuurcommissie nieuwe leven gaat inblazen. Om schrijvers te stimuleren Limburgs te schrijven zetten we ook iedere week een editie van de rubriek Lidioom van Wim Kuipers op onze website, waarin bijzondere Limburgse woorden belicht en geëxpliceerd worden.

Boeken bestellen

Het nieuwe boek van Paul Weelen heeft als titel ‘Thuis’ en gaat over May en Bertie die begin jaren vijftig vanuit Limburg naar Canada emigreren maar daar ondanks ogenschijnlijk succes heimwee naar hun geboortegrond blijven houden en besluiten terug te keren. Het boek is te bestellen bij Uitgeverij TIC voor de prijs van € 18,90.

Het nieuwe boek van Marleen Schmitz heeft als titel ‘Een verre vriend’ en gaat over Rita, die een relatie heeft met een militair die naar Afghanistan gaat en niet ongeschonden terugkomt. Als hij de relatie verbreekt moet Rita op eigen benen staan en gaat ze op zoek naar haar vader die ze nooit gekend heeft. Het boek is te bestellen bij Uitgeverij Zomer & Keuning voor de prijs van € 17,50.