Niknekske Nummer 5

Sjoefel mich neet voert, ich bön d’r nag / weer, sjtaon naeve dae sjtein te kniestere. Nut waer, de buim zoeze, kaoj kruup mich door de bóksesjtuuk hogerop, is al biej de heeskes. Wo mót ich haer. Aoje kal wejt mich binne. Neet loestere, nieks zegke, de eenige aardsche stem die mij nog kan verlossen, zaet mich de Prins, is dat groot aangaan van de zee bij de Hondsbossche.

Aangaan: waat mót ich daomit aan. Naodinke. De zie kump nao ein lang reis örges aan, duujt zelf de deur aop, begint sebiet te sjnagere preuve, det sjmaak nao mier en veur me zoog waat woor, woor ze Alkmaar al veurbiej.

Waat wilt me. Ich sjtaon biej Malden. Einen ermzelige sjtein; biej de Hondsbossche doezjende, väöl doezjende die ’t raoze, beeste böljere taengehaoje, golve wie weus ouch kómme neet euver de randj van de pómpesjtein haer, sjtein sjterker es water, det ich det doe neet gezeen höb, de lange wering in het noorden van den nacht: miene sjtein hilt mich taenge.

Ich dink daoveur haet me dao Gelre in gebeiteld, det ich ram van de wap zól gaon, neet weite waat wohaer, ich dink ze dachte det ich dan dao zól blieve, nuuj heim, Nieuwenhuis; dem höb ich lang neet gezeen, dae haet zich versjtaoke – Gelre boppe.

Doe dae sjtein, waat sjting dao genauw op. Wo is det petiererig gammel feuteke. Zjuus: baovenaan sjteit GEL, um d’n hook dan RE, en weer GEL. Neet gezeen doe, sjtóm höt. Neet gezeen det dao RE-GEL gemeind zól zien. Ich bön ich waer, waer get dól wen ich d’n angere kantj op gaon, den dao sjteit LEGER. Geniaal geer pREnGELs die mich det gelap höbbe, waat mót ich waat wille ze, wil ich det, regels aone legers, le Ger, miene stein woor geine SUI, eine GER, basalt oet d’n Eifel, waat waert mich aangedaon, paaf dao val ich, mit de linkerwang in d’n toter, toterwang waat bös se bang. Hoof neet leef wengske, geine haet nag sjeldaote verwejd.

• Kniestere: Limburgs woord, hevig piekeren; zogeheten intensief van knieze(n).
• Zoeze: Zo hoorde ik dat van mijn moeder, met een Z, zoals ook in Thorn. Die Z is zwaarder, geine lintjewindj die in het bosje opgaat…  (Gorters Mei).
• Bóksesjtuuk: broekspijpen, enkelvoud sjtoek (sleeptoon, lang). Weer gebruiken gaan: wat is ‘pijp’ armetierig. Over sjtoek(e) is veel te vertellen. Sjtoek met stoottoon is een schok. Schrikdraad is in het betere Limburgs sjtoekdraod (Helden o.m.): je krijgt een schok, dié doet je schrikken. Verder sjtoeke (kort): iemand steunen met geld. Heel misschien familie van de kerfstok. En dan staat sjtoeke in verband met smeergeld. Dae börgemeister is good gesjtoek.
• Heeske: verkleinwoord van hees oftewel knieholte.
• Prins: De aangehaalde regels zijn van Adriaan Roland Holst (1888-1976). Hij werd de Prins der Nederlandse Dichters genoemd.
• Aangaan: De betekenis hier is ‘tekeer gaan, woeden’; verouderd. Wij kennen dat woord uiteraard ook. Paar voorbeelden. De lampe gaon allewiel al vreug aan. Mien poorplentjes zien neet aangegange. Poor = prei. Als zelfstandig naamwoord: zelf eine caravan boewe is ein hiel aangaon (gedurfd karwei).
• Hondsbossche: zeewering bij Petten. NH.
• Sjnagere: knagen, speciaal aan appels en peren. Ook (lekker) eten: is hiej nag get te sjnagere?
• Weus: (erg) groot. Hier waarschijnlijk ook op te vatten als ‘woest’; denk aan weustenie (woestijn).
• Wering: verdediging. Ik denk niet dat we iets als waering in moeten voeren, voor de muurtjes die na de laatste overstromingen langs de Maas aangelegd zijn; die heten overigens ‘kades‘ – ocharm. Keermuurtjes? Nee? Waterkering dan. Lekker ambtelijk. Ze weren de Maas.
• Ram van de wap: totaal verdwaasd, de kluts kwijt; komt van wappe, slaan; wap = slag. Denk aan: sjlaag van de meule. Het misschien verwante ‘wappie’ is een nieuw Nederlands woord, in de betekenis ‘dwaas’, netjes gezegd, volgens de hoofdredacteur van de v. Dale dan in Trouw: dwaalgeest. Hij schreef over dat woord omdat viruswappie als derde geëindigd is bij de verkiezing van het mooiste nieuwe woord. Nageaapt? Hij meent namelijk dat dat wappie ’een jong woord’ zou zijn.
• Versjtaoke: voltooid deelwoord van versjtaeke: verstoppen (denk aan verstekeling).
• Genauw: precies. Ook geaapt: Kerkraads jenauw.
• Dat waere moet meer gebruikt worden. Ik geef wat voorbeelden. Waer dich ins, waers se groot van. Det nuuj virus, dao kan me zich neet lies taenge waere. Waere is verder ‘worden’: waat wils dich later waere? Ook: laot dem gewaere – zijn gang gaan. Limburgs lijkt me waere in de betekenis ‘zullen’, zoals in ze waere dich dao nag waal aan herinnere. Of had mijn tante Bet (geb. 1886, 94 procent analfabeet) dat verkeerd?
• Toter: modder. De gansen daag getoterd: door de modder getratsj. En wat te denken van totere = prutsen?
• Verwejd: bespeurd, in de gaten gekregen; in lichtere mate: vermoed. Letterlijk: verwejje = verwaaien. Zoek dat niet op. Ook al van tante Bet? Ich höb dao get verwejd: schitterend Limburgs.