Sjrieve euver sjrieve in + euver ’t Limburgs (SesieL) Deil 7

Dieke v. Dale betoont neet

Hauw ich toegezag uch noets mie lastig te valle mit get wie sjpelling? Det weit ich neet zeker. Ich höb mein ich bewaerd: veur Veldgewas is sjpelling neet zoe hiel belangriek. Klop. Dao mót aevel biej: mae ein gooj, betroewbaar sjpelling is neudig veur ’t aanzeen van Oos Taal.
Ao jao? Wie weit ich det?

Geveul. Laeze. Loestere. Op de basissjool heurde me al det ’t Fries ein echte taal woor, wiel die Frieze persies wóste wie ze häör Frysk sjrieve móste. Det waerde dan vanoet de heugde gezag, en ich veulde mich ummer ei bietje aangevalle. Ich veulde det mien dialek dudelik minder woor. Hiej kump allewiel biej det ummer mier miense en organisaties wille, zelfs eise, det ’t Limburgs dezelfde sjtaotes krieg es ’t Fries. Det beteikentj ónger mier det gemeintes verplich kónne waere besjloete,  veursjrifte en mier van die amptenerie ouch in ’t Limburgs te publicere.

In Mesjtreech zólle ze mesjiens de vaan oetsjtaeke, mae waat duit de gemeinte Eijsden-Margraten, die biejnao dartig dörper en dörpkes haet? ’t Probleem begint waat mich betruf al biej die J van Eijsden. Woor geweun Eisden neet good? Waem eijsde die J? De oetsjpraok zól euveriges ‘Èèsjde’ zien.

Pietjes (en Petra’s) persies

Daomit zitte v’r al in ’t ierste haufsjtökske: de gekde van puntjes, sjtreepkes en daekskes die de juuste oetsjpraok aan zólle (mótte) gaeve. En det is ein taers, zól mien moder gezag höbbe: get waat hiel lestig is.

Ich sjlaon efkes euver woveur me ’t gesjpraokene pietje persies mót verduutsje. Kiek daoveur nao dees regels van Francien Clijsters: d’n eîne blieftj kort / d’n ângere wat langer. Die daekskes (^) mótte mich (dink ich) vertelle det me de A van ‘angere’ angers oetsjprik es die van ‘langer’ – ich dink get langer.
Waat mót ich daovan zegke?

Betoning

Hiel kórt. ’t Geit zich hiej um ei versjiensel det uniek is veur gans Nederlandj: de betoning. Gank det neet opzeuke in de v. Dale, ’t sjteit d’r neet in. Mesjiens woor d’n oetlik te lestig. Ich perbeer.
Klinkers en twieklanke (ei, ie, oe etc.) kan me in ’t Limburgs mit twie toonheugdes oetsjpraeke: kórt en get langer; die waere sjtoot- en sjleiptoon geneump. Det versjiensel is wie gezag uniek veur Nederlandj, en ’t kump (helaas?) neet in gans Limburg veur; achter Horst heurt me ’t neet mie. En Hollenjers heure gein versjil  tösse beveurbeeldj ein bein (ei = lank, sjleiptoon) en ’t kórte twie bein.

Mót me dit versjil noe aangaeve via laesteikes? Ich vinj van neet. Misversjtenj kónne biejnao neet veurkómme. Veurbeeldj. Ich dink det ’t sjtreepke op de beroemde boetezitting van Venlo (meis boètezitting, sóms boétezitting) veural waege de sjleiptoon gebroek waert. Waem zól dinke det det ein zitting is wo boetes oetgedeild waere?

Dudelik: boete = buiten en boete? Biej twieklanke heurt me ’t versjil baeter es biej de A van angers (plaats in Frankriek). Es veurbeeldj guljt ’t waord ‘bal’. Me zól versjil in oetsjpraok höbbe tösse ‘bal’ es ei róndj dink en ein danspertie. Kan, mae wie mót me det aangaeve, bàl, bál, ba:l of bâl? Ich höb al dees teikes veur de betoning gezeen, in versjillende wäörd waal. Of is ’t baeter de sjtoottoon neet aan te gaeve? En dan te bedinke det dit mesjiens al op de peutersjpeelzale en kienjeropvang verteld mót waere…

Ien oorwassing

Weg, voert mit die dinger veur de toonheugde. Of is de gesjreve taal neet mie belangriek? Ich gaon waal wiejer mit SesieL. Mót nag vertelle woveur ich eine betweter bön. Umdet ich ’t waord iene ins verangerd höb in ‘eine’? Me goof mich waal ein oorwassing daoveur. Gans vanoet Zaerum (Sevenum).

(Deze tekst is niet in het Nederlands vertaald omdat een vertaling afbreuk zou doen aan de teneur van de tekst)